Steeds meer mensen vallen uit door drukte en stress op het werk. Volgens TNO hebben 1,6 miljoen werknemers last van burn-outklachten. Een jaar geleden waren dat er nog 1,3 miljoen. Burn-out is niet simpelweg vermoeidheid; het is een uitputting van zowel lichamelijke als geestelijke energie. Laten we eens dieper ingaan op wat burn-out precies is en hoe je het kunt voorkomen.
Wat is burn-out?
Burn-out is een staat van chronische fysieke en emotionele uitputting, vaak veroorzaakt door langdurige stressvolle situaties. Het treft niet alleen professionals in veeleisende beroepen, maar kan iedereen treffen die constant wordt blootgesteld aan overmatige druk, zowel op het werk als in het dagelijks leven.
De symptomen van burn-out zijn divers en omvatten vermoeidheid, slaapproblemen, verminderde concentratie, stemmingswisselingen en een gevoel van hulpeloosheid.
Hoe verschilt burn-out van ‘gewone’ stress?
Stress is de spanning die je voelt als je omgeving iets van jou eist. Een beetje spanning is best nuttig. Het zorgt ervoor dat je extra alert bent tijdens een rijexamen of sollicitatiegesprek. Maar stress wordt ongezond als je omgeving te veel van je vraagt. Of als je te veel van jezelf vraagt.
5 fasen van stress tot burn-out
Er zijn verschillende fasen te onderscheiden voordat iemand uiteindelijk een burn-out heeft. Deze gaan van uitgerust naar vermoeid, overbelast, overspannen en uiteindelijk een burn-out. Het NIP heeft een model ontwikkeld om deze fasen en de relevante kantelpunten helder in kaart te brengen.
- Fase 1: Je voelt je uitgerust en ervaart geen stressklachten. Je slaapt goed, hebt een goede balans tussen in- en ontspanning en denkt helder na.
- Fase 2: Je voelt je vermoeid en hebt milde fysieke klachten zoals hoofdpijn. Je slaapt slechter en reageert humeurig. Je hebt minder zin in leuke dingen.
- Fase 3: Je voelt je overbelast en het lukt nog maar net om alle ballen in de lucht te houden. Je slaapt slecht en herstelt onvoldoende. Je merkt dat je vaak dingen vergeet en chaotisch bent.
- Fase 4: Je voelt je overspannen. Je hebt een chronisch slaaptekort en hebt moeite met overzicht bewaren en beslissingen nemen. Leuke dingen voelen als ‘moeten’.
- Fase 5: Je hebt een burn-out. Je voelt je uitgeput, hebt lichamelijke klachten en functioneert niet meer goed.
Hoe kun je burn-out voorkomen?
- Herken de signalen: Het is van vitaal belang om de vroege tekenen van burn-out te herkennen. Als je merkt dat je steeds vermoeider raakt, minder plezier hebt in activiteiten die je ooit leuk vond, of moeite hebt met concentreren, kan het tijd zijn om actie te ondernemen. In dit artikel lees je hoe je jouw stress signalen kan herkennen.
- Stel realistische doelen: Het stellen van haalbare doelen is cruciaal. Vaak ontstaat burn-out wanneer mensen zichzelf overladen met te veel taken en verantwoordelijkheden. Leer nee te zeggen en prioriteiten te stellen om overbelasting te voorkomen.
- Zorg voor balans: Ook is het handhaven van een gezonde balans tussen werk en privé essentieel. Neem regelmatig pauzes, plan vakanties en reserveer tijd voor ontspanning en plezier. Het herstellen van energie is net zo belangrijk als het investeren ervan. Deze simpele oefening helpt om gedurende de dag weer op te laden.
- Leer stressbeheersingstechnieken: Door bijvoorbeeld een mindfulness training te volgen. Hier leer je om op een andere manier met stress met stress om te gaan. Hierdoor verminderen bepaalde stress klachten zoals teveel piekeren en slecht slapen. Kijk hier wanneer de eerst volgende mindfulness training van Suenja Trainingen start.
- Communiceer: Daarnaast is open communicatie, zowel op het werk als thuis, cruciaal. Bespreek gevoelens van overweldiging met collega’s of dierbaren. Soms kan het delen van zorgen en het ontvangen van steun een enorme opluchting zijn.
- Prioritize self-care: Last but not least: Zorg goed voor jezelf door voldoende te slapen, gezond te eten en regelmatig te bewegen. Zelfzorg is geen luxe maar een noodzaak. Fysieke gezondheid heeft een directe invloed op mentaal welzijn.
Wie loopt risico op een burn-out?
De volgende persoonskenmerken maken dat je gevoeliger kan zijn voor het ontwikkelen van een burn-out:
- sterke betrokkenheid bij je werk en/of gezin
- erg loyaal zijn
- hoge motivatie hebben
- veeleisend voor jezelf zijn (perfectionistisch)
- groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben
- slecht je eigen grenzen bewaken
- moeilijk om hulp kunnen vragen
- moeilijk nee kunnen zeggen
- niet goed gevoelens kunnen uiten
- laag gevoel van eigenwaarde hebben
- niet goed kunnen relativeren
Veranderende context aanleiding voor burn-out
Een te hoge (werk)druk voor een langere periode is vaak aanleiding voor burn-out. Maar ook veranderingen in jouw omgeving, zowel op werk als privé kunnen aanleiding zijn voor de burn-out.
Werkomstandigheden
- Worden er te hoge eisen aan je worden gesteld op je werk?
- Heb je weinig autonomie over je werkzaamheden?
- Ervaar je conflicten met je collega’s of leidinggevende?
- Is je baas ontevreden over je functioneren?
- Is het werk veranderd en past het niet meer bij?
- Krijg je nog energie van je werk?
- Zijn er onvoldoende hulpbronnen, zoals een steunende leidinggevende of behulpzame collega?
- Wordt je onvoldoende gewaardeerd of erkend voor je werk?
privé omstandigheden
- Heb je onlangs een kind gekregen?
- Is je relatie voorbij?
- Ben je begonnen met een studie?
- Ben je verhuisd?
- Ben je je huis aan het verbouwen?
- Heb je een conflict met een vriend(in) of familielid?
- Is er iemand in je omgeving ziek waar je je zorgen over maakt?
- Of draag jij de zorg voor een familielid?
Zijn er dus veranderingen in je werk of privé context dan is het goed om extra op zelf te letten. Herken jouw stress signalen en neem op tijd rust.
